Περί της Συντομίας της Ζωής

Περί της Συντομίας της Ζωής – Σενέκας

Το θέμα της πραγματείας του Σενέκα “Περί της συντομίας της ζωής” είναι ο χρόνος, ο οποίος δημιουργεί στην αυτοκρατορική ρωμαϊκή κοινωνία την αίσθηση της ανασφάλειας. Ο φιλόσοφος Σενέκας προσπαθεί να ανασκευάσει την αντίληψη ότι η ανθρώπινη ζωή είναι σύντομη. Τονίζει ότι είναι λάθος και παραλογισμός να αφιερώνει κανείς τον πολύτιμο χρόνο της ζωής του υπηρετώντας μόνο τους άλλους κι όχι τον εαυτό του. Ο άπληστος από υλικά αγαθά ζει για να εργάζεται και δεν εργάζεται για να ζει. Αφήνει τους άλλους να του κλέβουν το «χρόνο» του, τον οποίο χρειάζεται για την ηρεμία του πνεύματός του και για την εσωτερική του γαλήνη. Σπαταλά το χρόνο του στις δεξιώσεις, στο κρασί και στις σαρκικές ηδονές. Αναβάλλει για αυτό που μπορεί να κάνει σήμερα. Χάνει το χρόνο του για τα μαλλιά του και γενικά για την εξωτερική του εμφάνιση. Ντύνεται ακριβά και κομψά για να φαίνεται νεότερος. Δεν απολαμβάνει αυτό που έχει, αλλά φοβάται μήπως δε θα έχει στο μέλλον αυτό που είναι άχρηστο γι’ αυτόν. Η πραγματική του ασχολία είναι η εύρεση μιας προσοδοφόρας θέσης εργασίας. Δεν μπορεί ν’ απελευθερωθεί απ’ τους φόβους και τις ελπίδες του. Παραπονιέται έντονα, διότι, όπως ισχυρίζεται, η ζωή του ανθρώπου είναι πολύ σύντομη. Δεν ξέρει όμως ν’ αξιοποιήσει σωστά τον ελεύθερο χρόνο του. Δεν αφιερώνει το χρόνο του στη φιλοσοφία, δηλαδή στην αυτογνωσία και στην εσωτερική τελειότητα. Δεν ζει πραγματικά, διότι προνοεί μόνο για τους άλλους κι όχι για την πνευματική του και ηθική του καλλιέργεια. Χάνει το χρόνο του, προσπαθώντας να ικανοποιήσει τα πάθη του, τις επιθυμίες του και τις προσδοκίες του. Δεν ξέρει να γίνει σοφός διαχειριστής του χρόνου του. Πολλές φορές είναι σκλάβος της αδράνειας ή της εργασιομανίας του. Ενώ διαμαρτύρεται για την έλλειψη χρόνου, συγκλονίζεται και κυριεύεται από τα πάθη του. Συχνά εκούσια γίνεται σκλάβος της απληστίας και της ματαιοδοξίας του. Ως στωικός φιλόσοφος τονίζει ότι ο άνθρωπος πρέπει να ξεριζώνει, όχι να τραυματίζει τα πάθη του. Πιστεύει ότι η φιλοσοφία δεν συγκρούεται με την μοναρχική εξουσία. Γι’ αυτό προβάλλει το πρότυπο του αξιοπρεπούς ανώτερου κρατικού υπαλλήλου που συνδυάζει την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος με την προσωπική του προκοπή. Διδάσκει τον ασκητισμό και την παραίτηση απ’ τα δημόσια ένδοξα αξιώματα για την κατάκτηση της εσωτερικής ευδαιμονίας. Με την πραγματεία αυτή ο Σενέκας γίνεται δάσκαλος της ανθρωπότητας σχετικά με τη σωστή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου. (Από τον πρόλογο των συγγραφέων)